Małżeńskie umowy majątkowe – Do czego służą i czy warto je zawierać?

W momencie zawarcia związku małżeńskiego między małżonkami z mocy prawa powstaje ustrój wspólności majątkowej. Główną cechą tego rodzaju ustroju jest to, że przedmioty nabywane w trakcie trwania małżeństwa należą do majątku wspólnego. Małżonkowie mogą zawrzeć jednak umowę majątkową na mocy której zmodyfikują lub wyłączą istniejącą między nimi wspólność ustawową.

Rodzaje ustrojów majątkowych małżeńskich

W małżeństwie mogą istnieć ustroje majątkowe:

  1. wspólność majątkowa
  2. rozszerzona wspólność majątkowa
  3. ograniczona wspólność majątkowa
  4. rozdzielność majątkowa
  5. rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

Rozszerzona wspólność majątkowa

W ramach umowy małżeńskiej małżonkowie mogą rozszerzyć wspólność majątkową. Polega ona na tym, że majątek który został nabyty przez jednego z małżonków przed zawarciem związku małżeńskiego mocą umowy o rozszerzenie wspólności majątkowej wchodzi do majątku wspólnego małżonków.

Zasadą bowiem jest, że rzeczy nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego należą wyłącznie do majątku osobistego małżonka, który je nabył.

Sąd jednakże pewne ograniczenia co do rozszerzenie wspólności majątkowej. Zgodnie bowiem z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym wspólności nie można rozszerzyć na:

  1. przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny;

  2. prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

  3. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

  4. wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała

  5. wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

  6. niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.

Ograniczona wspólność majątkowa

Zawarcie przez małżonków umowy ograniczającej wspólność ustawową polega na wyłączeniu z majątku wspólnego tylko niektórych jego składników. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie określa ilości wyłączanych z majątku wspólnego przedmiotów, jednakże wyłączenie wszystkich doprowadziłoby de facto do powstania rozdzielności majątkowej.

Przykładem dokonania ograniczenia wspólności majątkowej będzie sytuacja w której w trakcie trwania małżeństwa jeden z małżonków zakupi nieruchomość. Zgodnie z obowiązującym ustrojem wspólności majątkowej nieruchomość ta wejdzie do majątku wspólnego małżonków. Strony mogą jednak postanowić, iż mimo trwania wspólności ustawowej nieruchomość ta będzie wchodziła w skład majątku osobistego jednego z małżonków.

Rozdzielność majątkowa

Najczęściej stosowanym rodzajem umów małżeńskich jest ustanowienie pomiędzy małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej.

Rozdzielność może powstać w drodze umowy zawartej pomiędzy małżonkami (w formie aktu notarialnego), w drodze orzeczenia sądowego wprowadzającego przymusowy ustrój rozdzielności majątkowej, z mocy prawa, gdy jeden z małżonków został ubezwłasnowolniony lub ogłoszono jego upadłość, a także w razie orzeczenia separacji.

Umowa dotycząca rozdzielności majątkowej może być zawarta przed lub w trakcie trwania małżeństwa.

Rozdzielność majątkowa polega na tym, że małżonkowie nie posiadają majątku wspólnego. Posiadają oni niezależne od siebie odrębne masy majątkowe. Każdy z małżonków jest właścicielem praw i przedmiotów majątkowych nabytych zarówno przed jak i po ślubie. Małżonkowie zachowują wyłącznie dla siebie osiąganie dochody. Małżonkowie mogą być jednak współwłaścicielami poszczególnych przedmiotów np. zakupionego wspólnie samochodu.

Największą zaletą ustanowienia rozdzielności majątkowej jest to, że małżonkowie nie odpowiadają za długi zaciągnięte przez drugiego małżonka.

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

Ustrój ten łączy zalety rozdzielności majątkowej, z jednoczesnym zabezpieczeniem interesów małżonka, który np. w trakcie trwania małżeństwa zajmował się domem i dziećmi.

Zawierając umowę rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków, pomimo de facto ustanowionej rozdzielności majątkowej, małżonek, który zgromadził mniejszy majątek będzie mógł domagać się od współmałżonka wyrównania tych dorobków poprzez zapłatę lub przeniesienie praw.

Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Przy takiej umowie małżonkowie zachowują samodzielność w zarządzaniu swoimi majątkami osobistymi.

Dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia. Może zostać wyrównany w drodze umowy zawartej pomiędzy małżonkami, lub też na mocy orzeczenia sądu.

W razie pytań i wątpliwości zapraszam do kontaktu mailowego bądź telefonicznego. Możliwa także konsultacja w Środzie Śląskiej lub Wrocławiu.