Orzekanie winy przy rozwodzie – Co to takiego?

W wyroku rozwodowym, sąd orzeka nie tylko o rozwiązaniu małżeństwa, lecz także o alimentach na rzecz dziecka, władzy rodzicielskiej, kontaktach z dzieckiem, sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania, podziale majątku, a także czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia małżeńskiego.

Sąd może wydać następujące orzeczenia w przedmiocie winy za rozkład pożycia małżeńskiego:

1. brak orzekania o winie,

2. obciążenie winą obojga małżonków,,

3. obciążenie winą tylko jednego z małżonków,

4. orzeczenie, że żadne z małżonków nie ponosi winy.

Co to jest wina?

Orzekając w przedmiocie winy sąd winien ustalić czy występuje sprzeczność zachowania się albo postępowania małżonka z normami prawnymi lub zasadami współżycia, określającymi obowiązki małżonków, a sprzeczności tej towarzyszy umyślność lub niedbalstwo tegoż małżonka. Nadto między takim zachowaniem się lub postępowaniem małżonka, a powstałym rozkładem pożycia małżeńskiego musi istnieć związek przyczynowy. A zatem nie każde naruszenie obowiązków małżeńskich stanowić będzie o winie danego małżonka lecz tylko te, które miało wpływ na spowodowanie rozkładu pożycia małżeńskiego (wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 30 czerwca 2017 r. sygn. akt III Ca 547/17).

Rozwód bez orzekania o winie

Jeśli małżonkowie zgodnie wnieśli o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie sąd związany jest ich stanowiskiem i w takiej sytuacji nie orzeknie o winie.

Skutki takiego orzeczenia są takie, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy. Zdecydowaną zaletą takie rozwiązania jest możliwość uzyskania rozwodu już na pierwszym terminie rozprawy. Sąd ogranicza się bowiem do zbadania, czy rozkład pożycia jest zupełny i trwały.

Należy pamiętać, że do momentu uprawomocnienia się wyroku, można zmienić stanowisko w przedmiocie wniosku o nieorzekanie o winie.

Obciążenie winą obojga małżonków

Jeżeli małżonkowie nie wniosą o zaniechanie orzekania o winie, wówczas sąd zbada kto odpowiada za rozkład pożycia małżeńskiego. Wówczas Sąd może uznać, że winę w rozkładzie pożycia ponoszą oboje małżonkowie. Nie ma przy tym znaczenia, że jeden z małżonków przyczynił się do rozpadu małżeństwa w większym stopniu niż drugi.

Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz orzecznictwo nie dopuszczają możliwości stopniowania winy małżonków w spowodowaniu rozkładu pożycia. Stąd każde przyczynienie się małżonka nawet w niewielkim zakresie do zaistnienia lub pogłębienia już istniejącego rozkładu stanowi zawinienie tego rozkładu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 sierpnia 2015 r., sygn. akt I ACa 185/15).

Obciążenie winą jednego z małżonków

Aby doszło do ustalenia, że wyłącznie jeden z małżonków jest winny rozpadowi związku małżeńskiego należy wykazać istnienie związku przyczynowego między jego zachowaniem a rozpadem małżeństwa.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera katalogu zachowań, które spowodują, że sąd uzna, iż małżonek, który dopuścił się nagannego zachowania zostanie uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa.

W praktyce do orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy jednego małżonka dochodzi najczęściej w przypadku: zdrady fizycznej bądź emocjonalnej, przemocy fizycznej lub psychicznej, nałogów, braku zaspokajania potrzeb rodziny a także odmowy współżycia fizycznego (w tym jednak przypadku sąd zbada jaka jest przyczyna odmowy współżycia).

Co daje orzeczenie o winie?

Orzeczenie o winie jest istotne pod tym względem, że w razie orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy jednego małżonka drugi małżonek, który uznany został za niewinnego może żądać od niego dostarczania środków utrzymania jeżeli rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, nawet jeśli nie znajduje się on w niedostatku.

W przypadku natomiast obciążenia winą obojga małżonków, jeżeli jeden znajduje się w niedostatku może żądać od drugiego dostarczenia środków utrzymania.

Obowiązek dostarczania środków utrzymania byłemu małżonkowi wygasa, w razie zawarcia przez niego nowego związku małżeńskiego. W sytuacji, gdy zobowiązanym jest małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa obowiązek ten wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu (w wyjątkowych sytuacjach sąd może przedłużyć ten obowiązek o kolejne pięć lat).